Plan de la ville et citadelle de Cambray: place forte du pays bas capitalle du Comté Cambresis situé sur la riviere de l'Escaut a trois lieues de Bouchain, a cinq du Quesnoy, a six et demy de Landrecy, a six de Valenciene, a cinq de Douay, a huit d'Arra

Een sterke vesting en dito citadel: dat bezat de Noord-Franse stad Cambrai of Kamerijk, die in de tijd dat deze kaart verscheen al tot Frankrijk behoorde. In de 16de en een deel van de 17de eeuw maakte Cambrai echter deel uit van de Spaanse Nederlanden. Het cartografische document werd omstreeks 1715 gepubliceerd door de Haagse uitgever Pieter of Pierre Husson (1678-1733), een specialist in fortificatie- en belegeringskaarten. De kaart toont Cambrai met fiere vestingwerken, bestaande uit diverse bastions, hoorn- en kroonwerken, ravelijnen en een citadel. Tegenwoordig is van de eens zo roemruchte vesting en citadel echter bijna niets meer terug te vinden. De nette gravure is verzorgd door B. van Zijl. De hier gepresenteerde afdruk moet gezien de nog goed zichtbare hulplijntjes afkomstig zijn geweest van een vroege drukgang. Een andere indicatie daarvoor is de graveerfout in de titel bij de aanduiding van de Schelde: ‘Piviere’ in plaats van ‘Riviere’. Op de koperplaat werd in een latere fase dit soort fouten veelal gecorrigeerd. Eén zo’n correctie is op deze staat van de plaat ook al te bewonderen: in de titel is de ‘a’ van ‘Capitalle’ (ook dan nog fout gespeld!) later aan de koperplaat toegevoegd

Le plan de Hesdin: ville forte du Comté d'Artois sur la riviere du Canche

De vesting Hesdin in Noord-Frankrijk is het onderwerp van deze kaart. In de 16de eeuw en een deel van de 17de eeuw behoorde het stadje toe aan de Spaanse Nederlanden, maar in 1639 werd het door Frankrijk belegerd en veroverd. Veel van de vestingwerken van Hesdin hebben de tand des tijds niet doorstaan. Niettemin zijn enkele structuren in onder meer de verkaveling nog wel te herkennen. Deze kaart werd gegraveerd door B. van Zijl en rond 1708 gepubliceerd door de Haagse uitgever Pieter Husson, een specialist in fortificatie- en belegeringskaarten. Op hetzelfde blad als waarop de plattegrond van Hesdin is gedrukt, staat ook een wat merkwaardige ‘bijkaart’. Het betreft een kaart van de Slag bij Wijnendale, die plaats vond op 28 september 1708 bij het kasteel met die naam. Wijnendale ligt echter tussen Brugge en Oostende en is ver verwijderd van Hesdin. Rechtsboven buiten het kader staat evenwel ‘Page 48’, wat erop duidt dat de kaart in een boek moest worden opgenomen. Waarschijnlijk was het de bedoeling om de afdruk te versnijden, maar in dit geval is dat dus niet gebeurd. De Slag bij Wijnendale, die tijdens de Spaanse Successieoorlog werd uitgevochten, werd gewonnen door de Grote Alliantie onder leiding van generaal Webb. De weg lag vervolgens open voor een succesvolle belegering van de Franse stad Lille of Rijsel door de Alliantie onder opperbevel van John Churchill, de hertog van Marlborough en prins Eugène van Savoye

Plan du siège de Lille avec des environs [1708]

Deze kaart biedt een weergave van het beleg van Lille of Rijsel in 1708, tijdens de Spaanse Successieoorlog (1702-1713). Die oorlog laaide op na de dood van de kinderloze Spaanse koning Karel II in 1700. Er ontspon zich een voornamelijk Europese strijd om zijn erfopvolging. De Franse zonnekoning Lodewijk XIV stond, geholpen door Beieren en Spanje, tegenover de geallieerde legers van Engeland, de Republiek der Verenigde Nederlanden, de Duitse keizer, Pruisen en de Oostenrijkse Habsburgers. Een bloedige oorlog was het gevolg, waarbij allerlei Europese plaatsen zwaar belegerd werden of het toneel waren van grote veldslagen. Ook de stad Lille vormde in 1708 het decor voor een omvangrijke veldslag, die uiteindelijk een eclatante zege voor de geallieerden opleverde. Het beleg begon op 12 augustus 1708 en zou 120 dagen duren. De Grote Alliantie stond onder opperbevel van John Churchill, de hertog van Marlborough en prins Eugène van Savoye. Op de kaart is goed te zien hoe de omsingeling van Lille er in de praktijk uit zag. De ring rond de stad was een zogeheten circumvallatielinie, die ervoor moest zorgen dat ontzettingslegers van buitenaf tegengehouden werden. Verder zijn aan de noordzijde van de stad diverse loopgraven te zien, waarmee de belegeraars de stad steeds dichter wisten te naderen. Hoewel het beleg van Lille een overwinning voor de geallieerden opleverde, lukte het niet helemaal om Franse ontzettingseenheden buiten de circumvallatielinie te houden. Eind september stuurde de bevelhebber van het belegerde Franse garnizoen in Lille, maarschalk Boufflers, een hulpverzoek aan hertog Christian Louis de Montmorency-Luxembourg. Die wist met 2.000 ruiters door de geallieerde linies heen te breken en op die manier 40.000 pond aan broodnodig buskruit bij Boufflers af te leveren. Op 22 oktober 1708 wisten de geallieerden desondanks de stad binnen te dringen, maar tegen een hoge prijs van 12.000 doden. Boufflers bleef echter nog enkele weken vanuit de citadel weerstand bieden, wat resulteerde in nog eens 4.000 geallieerde slachtoffers. Uiteindelijk viel begin december ook de citadel in de handen van de belegeraars. Erg lang hebben de geallieerden niet kunnen genieten van hun oorlogsbuit. De Vrede van Utrecht in 1713 en de Vrede van Rastatt in 1714 maakten weliswaar een einde aan de Spaanse Successieoorlog, maar leidden er wel toe dat de stad Lille aan Frankrijk werd teruggegeven. De kaart is eind 1708, begin 1709 op de markt gebracht door de Haagse uitgever Pieter Husson, een specialist in fortificatie- en belegeringskaarten. Aan de kaart is op diverse plaatsen ‘gesleuteld’. Zo zijn hier en daar verbeteringen in de schrijfwijze van toponiemen aangebracht, evenals correcties in de weergave van de topografie